زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

ابن‌زنجویه حمید بن مخلد خراسانی




ابواحمد حمید بن مخلد بن قتیبه ابن‌زنجویه ازدی نسائی خراسانی (حدود ۱۸۰-۲۵۱ هـ)، از علمای حنبلی‌مذهب در فقه و حدیث در قرن سوم هجری قمری بود.


۱ - معرفی اجمالی


ابواحمد حمید بن مخلد بن قتیبه ابن‌زنجویه ازدی نسائی خراسانی، حدود ۱۸۰ هـ در شهر نسا، از شهرهای خراسان متولد شد.
[۱] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۲، ص۲۰.    

پس از پشت سر گذاشتن دوران کودکی به تحصیل علم روی کرد و بدین‌منظور به عراق، حجاز، شام و مصر سفر نمود
[۲] ابن‌عدیم حلبی، عمر بن احمد، بغیة الطلب، ج۶، ص۲۹۷۰.    
[۳] ابن‌اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۳۰۸.    
و از کسانی مانند نضر بن شمیل مازنی،
[۴] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۳۶۰.    
جعفر بن عون عمری، عبیدالله بن موسی عبسی و یزید بن‌ هارون واسطی حدیث شنید و به مراتب علمی بالایی دست یافت و در علم و فقاهت و حدیث از بزرگان شهر خود گردید. بخاری، مسلم بن حجاج نیشابوری، ابراهیم بن اسحاق حربی، یحیی بن صاعد و قاضی محاملی از او روایت کرده‌اند.
[۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۹، ص۱۲۶.    
[۶] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ۱۳، ص۱۲۱.    
[۷] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۱۰۱.    
[۸] ابن‌منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۷، ص۲۷۴.    

ابن‌زنجویه نزد اهالی شهر خود از جایگاه والایی برخوردار بود
[۹] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۱۵۷.    
و اولین کسی بود که حدیث را در آنجا ترویج نمود.
[۱۰] ابن‌حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۸، ص۱۹۷.    
[۱۱] صفی‌الدین خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ج۱، ص۹۵.    
او پیرو مذهب حنبلی و فردی راستگو
[۱۲] ابن‌ابی‌حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۲۲۳.    
و موثق بود.
[۱۳] ابن‌ابی‌یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۱، ص۱۵۰.    
[۱۴] عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ج۱، ص۱۸۲.    


۲ - آثار


کتاب‌های فضائل الاعمال،
[۱۵] بابانی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۳۹.    
الاموال، الترغیب و الآداب از آثار ابن‌زنجویه می‌باشد.
[۱۶] ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۵، ص۲۷۹.    
[۱۷] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۵، ص۲۸۲.    
زرکلی از دو اثر اخیر با عنوان الترغیب و الترهیب و الآداب النبویّه یاد کرده است.
[۱۸] زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۲، ص۲۸۳.    
[۱۹] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۸۴.    


۳ - تاریخ وفات و مدفن


ابن‌زنجویه سرانجام در راه بازگشت از سفر مصر، در سال ۲۵۱
[۲۰] ابن‌عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۳، ص۲۳۵.    
و به نقلی ۲۴۷ یا ۲۴۸ هـ درگذشت.
[۲۱] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۷، ص۳۹۵.    
[۲۲] بابانی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۳۹.    
ابوسعد سمعانی می‌نویسد: آرامگاه وی را در نسا زیارت کرده و کتاب الآداب وی را در همان‌جا فرا گرفته است.
[۲۳] سمعانی، عبدالكريم، الانساب، ج۵، ص۴۸۴.


۴ - مطالعه بیشتر


برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
[۲۴] ابن‌عساکر، علی بن حسن، تهذیب تاریخ دمشق، ج۴، ص۴۶۳.
[۲۵] ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۱۰.    


۵ - پانویس

 
۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۲، ص۲۰.    
۲. ↑ ابن‌عدیم حلبی، عمر بن احمد، بغیة الطلب، ج۶، ص۲۹۷۰.    
۳. ↑ ابن‌اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۳۰۸.    
۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۳۶۰.    
۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۹، ص۱۲۶.    
۶. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ۱۳، ص۱۲۱.    
۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۱۰۱.    
۸. ↑ ابن‌منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۷، ص۲۷۴.    
۹. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۱۵۷.    
۱۰. ↑ ابن‌حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۸، ص۱۹۷.    
۱۱. ↑ صفی‌الدین خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ج۱، ص۹۵.    
۱۲. ↑ ابن‌ابی‌حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۲۲۳.    
۱۳. ↑ ابن‌ابی‌یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۱، ص۱۵۰.    
۱۴. ↑ عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ج۱، ص۱۸۲.    
۱۵. ↑ بابانی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۳۹.    
۱۶. ↑ ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۵، ص۲۷۹.    
۱۷. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۵، ص۲۸۲.    
۱۸. ↑ زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۲، ص۲۸۳.    
۱۹. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۸۴.    
۲۰. ↑ ابن‌عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۳، ص۲۳۵.    
۲۱. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۷، ص۳۹۵.    
۲۲. ↑ بابانی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۳۳۹.    
۲۳. ↑ سمعانی، عبدالكريم، الانساب، ج۵، ص۴۸۴.
۲۴. ↑ ابن‌عساکر، علی بن حسن، تهذیب تاریخ دمشق، ج۴، ص۴۶۳.
۲۵. ↑ ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۱۰.    


۶ - منبع


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۲۹۹، برگرفته از مقاله «ابواحمد حمید بن مخلد خراسانی».


رده‌های این صفحه : حدیث‌شناسان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | درگذشتگان سال 247 (قمری) | درگذشتگان سال 248 (قمری) | درگذشتگان سال 251 (قمری) | زادگان سال 180 (قمری) | علمای اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | فقهای حنبلی




منبع: ویکی فقه ویکی فقه
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.